23. Agos.
[4352,3]
Alla p. 4348.
Nè credo io ancora che Milziade a Maratona, nè che i 300 alle
Termopoli, aspirassero alla immortalità del nome, come poi, divulgato l'uso
delle storie e de' libri, vi aspirarono Filippo ed Alessandro.
[4352,4]
Alla p. 4347.
Quegli antichi potrebbero dire con gran ragione, che i loro versi, semplicemente
cantati, erano pubblicati, e che i nostri libri, stampati, sono sempre inediti.
V. la p. 4317, {{e la p.
4388. capoverso ultimo.}}
[4352,5]
Alla p. 4340.
Atqui tales fere
ordines hominum (per totam vitam huic uni arti vacantium, ut vel
pangerent Carmina, quae mox canendo divulgarent, vel divulgata ab aliis
discerent) in aliis quoque populis reperimus
*
(oltre i greci),
apud Hebraeos scholas,
quas dicunt, Prophetarum, tum cognatiores nobis Bardos, Scaldros (sic), Druidas. De his quidem postremis Caesar et
Mela referunt (Ille
B. G. VI, 14. hic III, 2. - not.), propriam
eorum fuisse disciplinam, in qua nonnulli ad vicenos annos permanserint,
ut magnum numerum versuum ediscerent, litteris non mandatorum. (Simile quiddam et
alias saepe et nuperrime de natione Ossiani narratum est a G. Thorntono in Transactt. of the
Americ. philos.
4353 Society at
Philadelphia Vol. III. p. 314. sqq. In illa
natione etiam nunc senes esse qui tantam copiam antiquorum Carminum
memoria custodirent, ut velocissimum scribam per plures menses dictando
fatigaturi essent. - not.) Quam vellem tantillum nobis Graeci
tradidissent de vatibus et rhapsodis suis! Nam et horum propriam quandam
disciplinam et singulare studium artis fuisse, pro comperto habendum
arbitror.
*
(Frid. Aug.
Wolf. loc. cit. alla p.
4343. §. 24. p. cii - ciii.) - Haec quum ita
sint, sub imperio Pisistratidarum
Graecia primum vetera Carmina vatum mansuris
monumentis consignari vidit. Talemque aetatem sub incunabula litterarum
et maioris cultus civilis apud se viderunt plures nationes, quarum
comparatio accurate instituta iis, quae hic disputamus, multum lucis
afferre possit. Nam, ut duas obiter tangam, et inter se et Graecis omni
parte dissimillimas, constat inter doctos, in
Germania nostra, quae domestica bella et
principum ducumque suorum gesta iam ante Tacitum Carminibus celebraverat
*
{+V. p. 4431.,}
has primitias rudis ingenii a Carolo M. tandem collectas
esse et {libris} mandatas; itemque Arabes non
ante VII. saec. inconditam poësin priorum aetatum memoria propagatam
collectionibus (Divanis) comprehendere
coepisse, ipsumque Coranum diversitate primorum textuum similem Homero fortunam fateri. Praeter
hos et alios populos comparandi erunt Hebraei, apud quos litterarum et
scribendorum librorum usus mihi quidem haud paullo recentior videtur,
quam vulgo putatur, et minus adeo genuinum corpus scriptorum, praesertim
antiquiorum. Sed de his et Arabicis illis collectionibus viderint
homines eruditi litteris Orientis.
*
(§. 35. p. clvi.)
[4354,1]
4354
Alla p. 4351.
Per quanto le cose col progresso si alterino, corrompano, sformino e travisino,
sempre conservano qualche segno della loro origine, e qualche poco dello spirito
e stato loro primitivo. In Roma dove la letteratura fu
impopolare in origine, anche le orazioni al popolo, che certo si pronunziavano
in istile e lingua popolare, erano scritte (a differenza delle attiche) in
maniera impopolarissima, perchè quando si scrivevano, entravano nel dominio
della letteratura, e si scrivevano non pel popolo ma pei letterati. (23.
Agos.)